Tìm hiểu thêm về sốt rét? Bệnh sốt rét là căn bệnh nguy hiểm như thế nào ?

Ở trên thế giới, bệnh sốt rét là một bệnh lý rất phổ biến, nhất là ở những quốc gia cận nhiệt đới và nhiệt đới. Bệnh sốt rét là một bệnh lây nhiễm từ người sang người, với muỗi là vật lây truyền trung gian. Vậy bệnh sốt rét là gì ? Nguyên nhân và triệu chứng của bệnh sốt rét là gì vậy ? Mời các bạn độc giả hãy cùng chúng tôi đi tìm hiểu thêm về những vấn đề xung quanh có liên quan đến bệnh sốt rét.

Bệnh sốt rét là gì?

Bệnh sốt rét là một bệnh ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng. Ký sinh trùng Plasmodium là nguyên nhân chính gây ra bệnh lý này. Muỗi chính là tác nhây trung gian làm lây nhiễm bệnh này từ người sang người.

Các khu cực cận nhiệt đới và nhiệt đới ở các châu lục như châu Á, châu Phi, châu Mỹ là những nơi lý tưởng cho bệnh dịch phát sinh mạnh. Có khoảng 515 triệu người không may gặp phải căn bệnh này mỗi năm trong đó có từ 1 đến 3 triệu người tử vong, đại đa số là những trẻ em và người dân ở phía nam sa mạc Sahara và châu Phi. Sốt rét thường kéo theo đói nghèo, lạc hậu, là nguyên nhân lớn gây cản trở sự phát triển của ngành kinh tế.

Mọi người ở mọi lứa tuổi, mọi giới tính đều có thể mắc bệnh sốt rét và khả năng tái nhiễm của bệnh khá cao do khả năng miễn dịch với sốt rét không đầy đủ và ngắn. Đặc biệt, đối với bệnh sót rét, người bệnh có thể mắc một lúc 2, 3 loại vi khuẩn do không có miễn dịch chéo.

Người bệnh có thể khỏi bệnh hoàn toàn nếu được điều trị đúng cách. Tuy nhiên, bệnh sốt rét nặng cũng có thể tiến triển cực kì nhanh và gây tử vong chỉ trong vòng vài giờ hoặc vài ngày. Bệnh nhân bị sốt rét nặng cần phải được điều trị và chăm sóc theo một chế độ đặc biệt, tỉ lệ tử vong ở bệnh sốt rét nặng có thể lên tới 20%.

Bệnh sốt rét não là một thể bệnh sốt rét gây ra tổn thương, mất máu não trực tiếp. Những trẻ em có thể sống sót sau khi được điều trị sốt rét não có thể phải chịu những tổn thương nặng nề về mặt thần kinh như rối loạn hành vi, động kinh, suy giảm thần kinh và nhận thức.

Nguyên nhân bệnh sốt rét là gì?

Tác nhân chính gây ra sốt rét là các vi khuẩn thuộc chi Plasmodium (ngành Apicomplexa). Ở người, 5 loài vi khuẩn gây ra căn bệnh này : Plasmodium falciparum, Plasmodium ovale, Plasmodium knowlesi,  Plasmodium vivax và Plasmodium malariae.

2 loài vi khuẩn nguy hiểm hơn những loài còn lại trong 5 loài trên là Plasmodium falciparum và Plasmodium vivax. Hai loài ít gây nguy hiểm hơn là Plasmodium ovale, Plasmodium malariae cũng gây bệnh nhưng ít tử vong hơn. Riêng loài Plasmodium knowlesi là loài vi khuẩn phổ biến ở Đông Nam Á, gây bệnh sốt rét ở khỉ và cũng có khả năng gây bệnh nặng ở người.

Ký sinh trùng sốt rét chỉ tồn tại trong cơ thể muỗi truyền bệnh và trong máu người, không tồn tại ở môi trường bên ngoài.

Muỗi Anopheles là trung gian truyền bệnh giữa người và người.

Có khoảng 422 loài Anopheles trên thế giới nhưng chỉ có khoảng 70 loài truyền bệnh sốt rét, trong đó muỗi truyền bệnh chính chỉ chiếm 40 loài . Có 15 loài Anopheles truyền bệnh ở Việt Nam, có 3 loài truyền bệnh chính trong số đó là Anopheles minimus, Anopheles epiroticus và Anopheles dirus.

Muỗi Anopheles minimus phát triển mạnh vào đầu và cuối mùa mưa, phân bố ở vùng rừng núicó độ cao chưa tới 1000 mét, . Muỗi Anopheles dirus phát triển mạnh vào giữa mùa mưa, phân bố ở vùng rừng núi từ 20 vĩ độ Bắc trở vào Nam. Vùng ven biển nước lợ Nam Bộ là vùng phân bố của muỗi Anopheles epiroticus.

Đầu và cuối mùa mưa là thời điểm bệnh phát triển mạnh nhất ở các vùng núi các tỉnh phía bắc. Sốt rét phát triển cao trong suốt mùa mưa ở các tỉnh miền Trung, Đông Nam Bộ và Tây Nguyên.

Sau khi đốt và hút máu người bệnh có , trong cơ thể muối truyền bệnh có giao bào, giao bào đực và cái sẽ kết hợp trong dạ dày muỗi thành noãn. Sau khi chui qua thành dạ dày, noãn tạo thành kén ở mặt ngoài dạ dày, thoa trùng(ký sinh trùng hính thành hàng nghìn ký sinh trùng non) sẽ hình thành tại đây. Thoa trùng được giải phóng khi kén vỡ, tuyến nước bọt của muỗi là nơi thoa trùng sẽ tập trung lên. Sau 10 ngày, ở nhiệt độ môi trường từ 20-300C, trong cơ thể muỗi, ký sinh trùng hoàn thành chu kỳ phát triển hữu tính và có thể truyền bệnh đến khi muỗi chết. Muỗi có thể sống được khoảng 4 tuần với nhiệt độ như thế này.

Ổ chứa duy nhất của ký sinh trùng sốt rét chính là cơ thể người.

Thời kỳ lây truyền:

Đối với Plasmodium vivax, Plasmodium ovale, Plasmodium malariae 2-3 ngày là thời gian tính từ cơn sốt đầu tiên đến khi xuất hiện giao bào trong máu và với Plasmodium falciparum từ 7-10 ngày. Khi còn giao bào trong máu, bệnh nhân còn là nguồn lây.

1 năm đối với Plasmodium falciparum, 2 năm đối với Plasmodium vivax và trên 3 năm đối với Plasmodium malariae, là thời gian những bệnh nhân có thể là nguồn lây cho muỗi nếu không được điều trị hoặc điều trị không triệt để .

Trong vòng ít nhất một tháng, máu dự trữ bị nhiễm kí sinh trùng có thể truyền bệnh.

Sốt rét triệu chứng thế nào?

Sốt xuất huyết và sốt rét có nhiều điểm tương đồng về những triệu chứng biểu hiện ra ngoài. Sau đây chúng tôi sẽ gửi đến bạn những thông tin về triệu chứng của sốt rét.

Tùy thuộc vào loại ký sinh trùng mà thời gian từ khi bị muỗi nhiễm kí sinh trùng đốt cho tới khi cơ thể biểu hiện những triệu chứng lâm sàng sẽ khác nhau. Nếu truyền máu là nguyên nhân khiến người bệnh bị mắc bệnh thì thời gian ủ bệnh phụ thuộc vào việc trong máu truyền có bao nhiêu lượng ký sinh trùng.

Những triệu chứng của bệnh có thể chia làm 2 loại theo như 2 loại sốt rét được phân chia theo Tổ chức y tế thế giới:

• Triệu chứng sốt rét chưa có biến chứng, thông thường.
• Triệu chứng sốt rét ác tính, có biến chứng.

 – Triệu chứng sốt rét chưa có biến chứng, thông thường:

• Giai đoạn rét run: thời gian thường kéo dài trong vòng từ 30 phút đến 2 giờ đồng hồ, thường có những biều hiện như rét lành toàn thân, nổi da gà, môi tái.
• Giai đoạn sốt nóng: giai đoạn rét run qua đi, thân nhiệt người bệnh nóng dần lên, thân nhiệt có thể đạt tới nhiệt độ 40 – 41 độ C, da khô nóng, mặt đỏ, đau đàu, thở nhan, mạch đập gấp, hơi đau tức vùng lá nách, khát nước. Thời gian giai đoạn này kéo dài là từ 1 đến 3 giờ đồng hồ.
• Giai đoạn vã mồ hôi: vã mồ hôi, thân nhiệt giảm nhanh, nhức đầu thuyên giảm, mạch đập bình thường, người bệnh sẽ cảm thấy dễ chịu.

 – Triệu chứng sốt rét ác tính, có biến chứng.

• Thể não: rối loạn ý thức, sốt cao liên tục, hôn mê sâu dần, co giật kiểu động kinh, rối loạn hô hấp, suy hô hấp, …
• Thể tiểu huyết sắc tố: trụy tim mạch, suy thận, sốt thành cơn dữ dội, vàng da, đau lưng, tiểu ra huyết sắc tố, thiếu máu, thiếu oxy cấp, nôn khan hoặc dịch màu vàng,….
• Thể giá lạnh: toàn thân lạnh, da tá xanh, đổ mồ hôi, đau đầu, tụt huyết áp.
• Thể phổi: Khó thở, tím tái, có thể khạc ra bọt hồng.
• Thể tiêu hóa: nôn, tiêu chảy cấp, hạ thân nhiệt, đau đầu.

Máy lọc không khí – loại bỏ nguy cơ lây bệnh sốt rét

Môi trường sống là một yếu tố quan trọng để làm giảm nguy cơ lây nhiễm bệnh sốt rét. Muỗi rất dễ sinh sôi nảy nở trong môi trường ẩm thấp, bẩn thỉu. Luôn giữ cho môi trường sống được sạch sẽ, khô ráo , ngăn chặn cơ hội làm sinh sôi, nảy nở muỗi. Một trong những vật dụng hiệu quả có thể dùng trong gia đình là máy lọc không khí. Máy lọc không khí không chỉ có thể tiêu diệt hết các loại bụi bẩn, vi khuẩn trong không gian sống. Một công hiệu quan trọng của máy lọc không khí chính là máy lọc không khí có thể bắt muỗi – tác nhân trung gian lây truyền bệnh và hút ẩm trong không khí vừa tiêu diệt được muỗi sẵn có trong không gian, vừa triệt đường sin hsooi nảy nở của chứng trong tương lai. Chỉ khi xung quanh mình không cón muỗi thì nguy cơ lây bệnh sốt rét mỡi giảm xuống.

Bên cạnh máy lọc không khí, ta có thể sử dụng thêm máy lọc nước để có nguồn nước sạch khuẩn, đảm bảo an toàn vệ sinh. Tránh việc để ao tùm nước đọng, cũng như sử dụng những nguồn nước không đủ sạch sẽ, có thể ẩn chứa ấu trùng muỗi, máy lọc nước là một lựa chọn không tồi. Nên chú ý thêm đến sức khỏe của bản thân, nâng cao khả năng tự miễn dịch của cơ thể bằng cách uống nước điện giải mỗi ngày.