Mối quan hệ giữa thực phẩm và dinh dưỡng
Hai khái niệm “thực phẩm” và “dinh dưỡng” đã không còn mới lạ gì với chúng ta. Trong thời đại việc chăm sóc sức khỏe rất được chú trọng ngày nay thì mọi người sẽ hướng đến sử dụng thực phẩm an toàn, sạch và tốt cho sức khỏe. Đồng thời kết hợp với một chế độ dinh dưỡng hợp lý, vừa đủ để đảm bảo duy trì tình trạng tốt của sức khỏe, không lạm dụng nhóm chất nào quá nhiều cũng như không bỏ quên nhóm chất nào. Vậy mối quan hệ giữa thực phẩm và dinh dưỡng là như thế nào? Dưới bài viết này tôi sẽ chia sẻ cùng các bạn về vấn đề này
Thực phẩm là gì?
Thực phẩm hay còn được biết đến một cách dân giã là thức ăn. Thực phẩm là những thứ chúng ta ăn vào mỗi ngày. Nó là tên gọi chung để chỉ những vật phẩm bao gồm những chất như: chất bột (cacbohydrat), chất béo (lipit), chất đạm (protein) hoặc nước. Đây là những chất cơ bản mà con người có thể tiêu thụ trực tiếp thông qua việc ăn hoặc uống để đảm bảo duy trì sự sống cho cơ thể con người.
Thực phẩm là một phần thiết yếu để cơ thể sống có thể hấp thụ dinh dưỡng để tồn tại và phát triển. Chúng thường có nguồn gốc từ động vật, thực vật, vi sinh vật hay các chế phẩm từ các nguồn nguyên liệu này.
2 nguồn chính của thực phẩm
Thực vật
Thực vật là nguồn cung cấp thực phẩm chủ yếu và có thể dùng được nhiều bộ phận khác nhau như thân, lá, hoa, quả, hạt, rễ (củ). Các loại hạt được cho là có giá trị dinh dưỡng cao và được sử dụng nhiều để làm thức ăn cho động vật và cả con người.
Các loại hạt thường chứa chất béo không bão hòa và cung cấp hàm lượng axit béo omega 3, omega 6 khá đáng kể. Nhưng bạn nên nhớ, nên không phải tất cả các loại hạt đều có thể ăn được.
Quả hay trái cây là một phần đáng kể trong chế độ ăn uống của hầu hết các nền văn hóa. Chúng cung cấp nhiều vitamin, khoáng chất và một số hợp chất có lợi cho cơ thể. Một số loại trái cây thực vật, chẳng hạn như cà chua, bí ngô và cà tím, được ăn như rau. Nhưng một số khác thì cần trải qua quá trình chế biến mới có thể sử dụng.
Rau cũng là một loại thực phẩm quan trọng, chúng cung cấp vitamin, và chất xơ cho cơ thể. Rau thường bao gồm các loại rau củ (khoai tây và cà rốt,…), củ (hành tây, sắn, khoai lang,…), rau ăn lá (rau bina và rau diếp), các loại búp non (tre măng và măng tây), và rau cụm hoa (atisô và bông cải) và rau khác như bắp cải hoặc súp lơ.
Động vật
Thịt là một trong những ví dụ điển hình về thực phẩm có nguồn gốc từ động vật, nó có thể là một cơ quan hoặc một bộ phận nào đó của cơ thể động vật.
Các loại thực phẩm có nguồn gốc từ động vật cũng khá đa dạng có thể kể đến như sữa, các chế phẩm từ sữa; những động vật đẻ trứng và trứng của chúng (trứng gà, trứng cút,…) và các cơ quan nội tạng của động vật.
Dinh dưỡng là gì?
Dinh dưỡng là những chất hay hợp chất hóa học được đưa vào cơ thể thường bằng con đường ăn uống. Như vậy, thực phẩm và dinh dưỡng có mối quan hệ khăng khít bổ trợ cho nhau. Dinh dưỡng có vai trò duy trì và phát triển sự sống, hoạt động của cơ thể thông qua quá trình trao đổi chất. Dinh dưỡng được cung cấp qua các bữa ăn hàng ngày bao gồm các chất sinh năng lượng như chất đạm, chất béo, chất bột đường và chất không sinh năng lượng vitamin, chất khoáng và nước.
Các nhóm chất dinh dưỡng
Nhóm chất bột đường
Nhóm chất dinh dưỡng này có vai trò chuyển hóa và là nguồn cung ứng năng lượng chính cho cơ thể. Thực phẩm và dinh dưỡng chứa nhiều glucid nhất là các hạt ngũ cốc và hạt họ đậu. Glucid thường đi kèm theo một lượng tương ứng với các vitamin nhóm B, vì vậy các loại đường ngọt, gạo xay trắng quá dễ thiếu vitamin B1.
Những điều cần biết về thức ăn dinh dưỡng
Chất đạm
Nhóm dinh dưỡng chất đạm hay còn gọi là Protein đóng vai trò rất quan trọng trong các hoạt động sinh lý của cơ thể như tiêu hóa thức ăn, vận chuyển ôxi, hoạt động của tim, hoạt động của não bộ… Chính vì thế hàng ngày bạn cần nạp ít nhất 118g protein vào cơ thể. Thực phẩm và dinh dưỡng Protein có nhiều ở trong thức ăn như thịt, cá, sữa, trứng…
Protein được hấp thụ vào cơ thể dưới dạng các axit amin, là thành phần chính của các kháng thể giúp cơ thể chống lại các bệnh nhiễm khuẩn, là nguyên vật liệu xây dựng và tái tạo các tổ chức trong cơ thể. Đồng thời protein cũng là thành phần của các men và các nội tiết tố (hormon) rất quan trọng trong quá trình chuyển hóa của cơ thể
Chất béo
Nhóm thực phẩm và dinh dưỡng chất béo đóng vai trò quan trọng trong quá trình làm đông máu tự nhiên, giúp cho cơ thể hấp thu các vitamin, đặc biệt là các vitamin tan trong dầu như: vitamin A, D, E, K. Đây cũng là nguồn cung cấp năng lượng cho cơ thể. Mỗi ngày bạn chỉ cần 15-25g lipid là có thể đáp ứng được nhu cầu cơ thể. Mỡ động vật và dầu thực vật là nguồn thực phẩm cung cấp chất béo.
Vitamin và khoáng chất
Nhóm thực phẩm và dinh dưỡng Vitamin, khoáng chất là một trong những chất hữu cơ cần thiết. Tuy chiếm số lượng ít nhưng chúng rất quan trọng và bắt buộc phải có trong thức ăn như: vitamin A, vitamin D3, nhóm vitamin B, vitamin C, vitamin E, các chất khoáng và vi khoáng. Bên cạnh đó, các yếu tố vi lượng cũng tham gia vào các quá trình chuyển hóa. Do đó yếu tố vi lượng là thành phần không thể thiếu trong các bữa ăn hằng ngày.
Nước
Thường không được xếp vào nhóm thực phẩm và dinh dưỡng nhưng nước có vai trò vô cùng quan trọng với cơ thể con người. Cấu tạo cơ thể chúng ta nươc chiếm 70% nên việc bổ sung nước mỗi ngày cho cơ thể là vô cùng cần thiết. Với người trưởng thành được chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo cần bổ sung 2l đến 2.5l nước mỗi ngày để đủ cho cơ thể duy trì sự sống và phát triển.
Các loại thực phẩm chứa đựng những chất dinh dưỡng này
Thực phẩm và dinh dưỡng có mối quan hệ mật thiết với nhau. Dinh dưỡng sẽ được bổ sung vào cơ thể thông qua thực phẩm. Thực phẩm sẽ chuyển hóa thành chất dinh dưỡng khi đưa vào cơ thể. Các loại thực phẩm chứa đựng những chất dinh dưỡng:
Các loại thịt
Thịt là một nguồn cung cấp thực phẩm cực tốt và giàu dinh dưỡng. Trong khi thịt bò chứa nhiều sắt thì thịt ức gà lại rất giàu protein.
Quả hạch và các loại hạt
Những loại thực phẩm này giòn, ngon và hơn hết là chúng chứa nhiều chất dinh dưỡng quan trọng mà nhiều người không có đủ, bao gồm magiê và vitamin E.
Quả hạch và các loại hạt thường cũng không cần sơ chế quá nhiều, hiện nay chúng được bán rất nhiều trên thị trường. Chúng rất dễ bổ sung vào chế độ ăn hoặc dùng như một loại thức ăn bình thường.
Rau
Rau là thực phẩm cũng là nguồn cung cấp dinh dưỡng chất xơ dồi dào nhất trên thế giới. Bên cạnh đó chúng còn cung cấp các chất khoáng và vitamin khác, đặc biệt chúng rất dễ thêm vào chế độ ăn và mùi vị dễ ăn đối với trẻ nhỏ.
Cá và hải sản
Cá và hải sản là nhóm thực phẩm đầy dinh dưỡng. Chúng đặc biệt giàu axit béo omega 3 và i-ốt, hai chất dinh dưỡng mà hầu hết mọi người đều thiếu.
Các nghiên cứu chỉ ra rằng những người ăn nhiều hải sản nhất – đặc biệt là cá, chúng có xu hướng sống lâu hơn và giảm nguy cơ mắc nhiều bệnh tật, bao gồm bệnh tim, mất trí nhớ và trầm cảm.
Ngũ cốc
Đây là một trong những loại thực phẩm phổ biến nhất và hiện đang là lương thực chính của hơn một nửa dân số thế giới. Trong đó, gạo lứt, yến mạch hay diêm mạch đều chứa khá nhiều chất xơ, vitamin B1 và magiê.